Sedef hastalığı belirtileri ve tedavi yöntemleri

Sedef hastalığı, çok faktörlü yani faktörlerin olumsuz bir kombinasyonu ile geliştiği kronik bir hastalıktır. İskelet sistemindeki patolojik değişiklikler ile karakterizedir.

Hastalık, cilt yüzeyinin üzerinde kırmızı tonlarında, aşırı kuru, kabarık lekelere ve birbirleriyle birleşen papüllere neden olur. Sedef hastalığı, artan psoriatik artrit, lenfomalar, kardiyovasküler hastalık, Crohn hastalığı ve depresyon riski ile ilişkilidir. Psoriatik artrit, sedef hastalığı yaşayan kişilerin yüzde 30’unu etkiler.

SEDEF HASTALIĞININ NEDENLERİ

Sedef hastalığının ortaya çıkma nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak kalıtsal yatkınlık, sinir, endokrin ve bağışıklık sistemlerindeki değişiklikler sedef hastalığının gelişiminde rol oynar. Bu hastalığı tetikleyebilecek faktörler de vardır. Örneğin kronik enfeksiyonlar, psiko-duygusal stres, alkol ve toksik maddeler sedef hastalığını tetikleyebilir.

Sedef hastalığı görülme riski ayrıca yaş, bölge ve etnik kökene de bağlıdır. Bu farklılıklardan çevresel ve genetik faktörlerin bir kombinasyonunun sorumlu olduğuna inanılmaktadır.

Sedef hastalığının ana genetik nedeninin, altıncı kromozomdaki majör histokompatibilite kompleksi (MHC) bölgesinde yer alan HLA-C geni olduğu düşünülmektedir. Bu gen, kişinin kendi ve yabancı hücrelerini tanıması için gereklidir. Gendeki mutasyonlar, bu işlevin bozulmasına ve bağışıklık sisteminin kendi cilt hücrelerine saldırmasına neden olabilir.

HLA-C genindeki mutasyonların, sedef hastalığı riskini 3 ila 5 kat artırdığı bilnimektedir. Sedef hastalığı, kronik inflamatuar bir deri hastalığıdır. Bu hastalık yetişkinlerde daha fazla görülür. Ayrıca risk faktörlerinin streptokok enfeksiyonları, sigara, obezite ve stresi içerdiği bilinmektedir.

Hastalığın gelişimi için risk faktörleri şunlardır:

– Mikroplar, çeşitli mantar türleri, mikoplazma,

– Nöropsikiyatrik travma, stres,

– Endokrin hastalıkları, diyabet, tiroid hastalıkları,

– Kronik enfeksiyonlar, özellikle streptokok,

– İmmün yetmezlik durumları,

– Güneş ışığının etkisi,

– Hormonal bozukluklar,

– Yağ ve protein metabolizması bozuklukları,

– Cilt ve eklem yaralanmaları.

Erkekler ve kadınlar sedef hastalığı içni aynı risk oranına sahiptir. Sedef hastalığı her yaşta başlayabilir, ancak en sık 15-25 yaşları arasında ortaya çıkar. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık üçte birine, 20 yaşından önce hastalık teşhisi konulduğu bilinmektedir.

SEDEF HASTALIĞI BELİRTİLERİ

Hastalığın belirtileri, evreye bağlı olarak yoğunlukta değişir.

Sedef hastalığında görülen en yaygın belirtiler şunlardır:

– İltihap bölgesinde şiddetli yanma ve kaşıntı,

– Ciltte gerginlik hissi,

– Eklemlerin şişmesi ve eklem ağrısı,

– Hassas parmak uçları,

– Diş eti iltihabı.

Yaralar vücudun farklı yerlerinde görünse de tipik yerleşim yerleri dirsekler ve dizler, sakrum (omurganın alt kısmında büyük, üçgen şekilli kemik) ve alt sırttır. Kafa derisi de sıklıkla etkilenir. Bu tip seboreik sedef hastalığı olarak adlandırılır. Cildin bükülme noktalarında ve kıvrımlarında yaralar oluşmuşsa (bu dirsek ve diz eklemlerinin iç yüzeyi, kasık ve koltuk altı, meme altı bölgesi olabilir), o zaman kişide ters sedef hastalığı vardır. Hastalığın bu formu ile lekeler pürüzsüz ve pulsuz olacaktır. Avuç içi etkilendiğinde, bu yerlerdeki cilt sertleşir, çatlar ve pul pul dökülür.

Patolojinin ayırt edici özelliği, psoriatik üçlü veya Auspitz üçlüsüdür. Bu, bir doktorun teşhis koymasının daha kolay olduğu bir hastalığın benzersiz belirtilerinin bir koleksiyonudur.

Üç fenomenden oluşur:

1. Stearin lekesi olgusu. Kazıma sırasında cilt güçlü bir şekilde soyulur. Zamanla, pullar papülden ayrılır.

2. Bir psoriatik filmin semptomu, polietilene benzeyen ince bir hücresel doku tabakasının papülden çıkarılmasıyla karakterize edilir.

3. Kişide plağın ayrılmasından sonra, yüzey kılcal damarları küçük kan noktaları şeklinde ortaya çıkar.

SEDEF HASTALIĞI TÜRLERİ

Belirtilerin doğasında ve ciltteki oluşumların görünümünde farklılık gösteren 8 tip sedef hastalığı vardır:

Sedef Hastalığı

Normal sedef hastalığı (psoriasis vulgaris) gormunda, kırmızı-pembe, bazen koyu kırmızı renkte döküntüler (papüller) ortaya çıkar ve yüzeylerinde beyaz-gri pullar vardır. Bu tip sedef hastalığında lezyonlar deride, üst ve alt ekstremitelerde ve kafada gelişebilir

En sık görülen türdür. Hastaların yüzde 80’inde bu tip sedef hastalığı vardır. Patoloji geliştikçe, döküntüler yavaş yavaş çeşitli şekil ve boyutlarda plaklar halinde birleşir.

Eritrodermik Sedef Hastalığı

Eritroderma sedef hastalığı (eritrodermik sedef hastalığı), genellikle vücut yüzeyinin yüzde 90’ından fazlasını kaplayan cildin iltihaplanmasını ve dökülmesini içerir. Buna şiddetli kuruluk, kaşıntı, şişme ve ağrı eşlik edebilir. Bu tip, herhangi bir sedef hastalığından gelişebilir. Genellikle sistemik glukokortikoidlerin aniden kesilmesinin bir sonucudur. Ayrıca alkol, stres, enfeksiyonlar (özellikle soğuk algınlığı) tarafından da tetiklenebilir. Sedef hastalığının bu formu, şiddetli iltihaplanma ve pul pul dökülme vücudun sıcaklığı düzenleme ve cilt bariyeri işlevlerini yerine getirme yeteneğine müdahale ettiğinden ölümcül olabilir.

Püstüler Sedef Hastalığı

Püstüler sedef hastalığı, bulaşıcı olmayan irin (püstüller) ile dolu şişlikler olarak ortaya çıkar. Altlarındaki ve etrafındaki deri kırmızı ve hassastır. Püstüler sedef hastalığı cildin saece bir yerinde görülebilir veya vücudun tüm bölgelerinde daha yaygın olabilir. Kollarda ve bacaklarda sık görülür.

Ters Sedef Hastalığı

Fleksör sedef hastalığı olarak da bilinen ters sedef hastalığı, cildin pürüzsüz, iltihaplı bölgeleri olarak görünen yerlerde ortaya çıkar. Lekeler genellikle deri kıvrımlarını, özellikle cinsel organ çevresinde (uyluk ve kasık arasında), koltuk altlarında, deri kıvrımlarında, meme altında görülür. Yaralanmaların ve enfeksiyonların bu sedef hastalığının gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.

Guttat Sedef Hastalığı

Döküntülerin rengi sıradan sedef hastalığı ile aynıdır, ancak genellikle küçüktür, 2 ila 4 milimetredir. Ayrıca gövde, üst ve alt ekstremitelerin derisinde lokalize olabilirler. Döküntülerin kendisi su damlası gibi görünür ve cildin yüzeyinin biraz üzerinde yükselir.

Guttat sedef hastalığı genellikle ilk olarak bir streptokok enfeksiyonundan sonra, tipik olarak streptokok boğaz ağrısı veya streptokok farenjitinden sonra gelişir veya kötüleşir.

Artropatik Sedef Hastalığı

Artropatik sedef hastalığına psoriatik artrit de denir. Klinik belirtileri büyük ölçüde değişen ve sıklıkla deri ve tırnak sorunlarıyla birlikte ortaya çıkan bir kronik inflamatuar artrit şeklidir. Eklemlerin ve çevresindeki bağ dokusunun iltihaplanması parmakları ve ayak parmaklarını etkiler ve bu da şiddetli şişmeye neden olabilir. Psoriatik artrit ayrıca kalçaları, dizleri, omurgayı ve sakroiliak eklemi (sakroiliit) etkileyebilir. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 30’u psoriatik artrit yaşar. Hastalığın cilt belirtileri genellikle vakaların yaklaşık yüzde 75’inde artritik semptomlardan önce ortaya çıkar. Bu nedenle hastalığın erken teşhisi ve tedavisi önemlidir.

Onikodistrofi

Tırnak sedef hastalığı olarak da adlandırılan psoriatik onikodistrofi, tırnakların görünümündeki değişikliklerle karakterizedir. Bu tür bir hastalık, sedef hastalığı olan kişilerin yüzde 40-45’inde ve psoriatik artritli kişilerin yüzde 80-90’ında görülür. Bu değişiklikler, tırnaklarda ve tırnak yatağında renk değişikliği (sararma, beyazlama veya grileşme), tırnakların üzerinde ve altında nokta, leke, enine çizgilerin ortaya çıkması, tırnakların altında ve çevresinde derinin kalınlaşmasının herhangi bir kombinasyonunu içerebilir. Tabakalaşma ve kalınlaşma olarak, tırnakların tamamen kaybolması (onikoliz) veya kırılganlığın artması riski vardır.

Oral Sedef Hastalığı

Ağızdaki sedef hastalığı, genellikle hem cildi hem de ağzı etkileyen başka bir yaygın hastalık olan liken planusun aksine çok nadirdir. Sedef hastalığı ağız astarını etkilediğinde, asemptomatik olabilir veya beyaz veya gri-sarı plaklar olarak ortaya çıkabilir. Dil çatlakları, oral sedef hastalığı olan kişilerde yaygındır ve sedef hastalığı olan kişilerin yüzde 6,5 ila 20’sinde meydana geldiği bildirilmektedir.

SEDEF HASTALIĞI AŞAMALARI

Sedef hastalığı üç aşamadan oluşur: İlerleyici, durağan ve gerileyen.

İlerici

Bu aşama, cildin yavaş yavaş vücudun diğer bölgelerine yayılan ve aynı zamanda boyut olarak artan çok sayıda nodüler döküntünün görünümü ile karakterizedir. Etkilenen bölgeler rahatsızlığa ve şiddetli kaşıntıya neden olur. Plaklar ıslanırsa enfeksiyon riski vardır.

Durağan

Durağan aşamada yeni plaklar oluşmaz ve eski plaklar kaybolmaz. Aksine, bir kabuk veya pul ile kaplanmaya başlarlar.

Gerileyen

Gerileme aşamasında, plak sayısı azalmaya başlar, ciltte hafif pigmentli lekeler bırakarak tamamen kaybolabilirler. Bu aşamanın tam bir iyileşme olmadığını unutmamak önemlidir. Özellikle tedavi edilmezse ve sağlıksız bırakılırsa sedef hastalığı tekrarlayabilir.

SEDEF HASTALIĞINDA TEŞHİS VE TEDAVİ

Hastalığın ilk belirtisinde bir doktora danışılmalıdır. Sedef hastalığının karakteristik özellikleri pullu, plaklar, papüller veya ağrı ve kaşıntıya neden olabilen cilt lekeleridir. Bunlar kabarcıklar yoksa egzamadan farklıdır. Teşhis genellikle özel kan testleri gerektirmez. Gerekirse, doktor etkilenen bölgeden kazıma yapabilir. Sedef hastalığı ilerlerse veya şiddetliyse, kan testlerinde, aktif bir inflamatuar, otoimmün, romatizmal sürecin yanı sıra endokrin ve biyokimyasal bozuklukların varlığını doğrulayan anormallikler aranabilir. Hastalık dermatit ve egzama gibi diğer cilt hastalıkları ile karıştırılabilir.

Sedef hastalığının tedavisi, döküntünün şekline, aşamasına, doğasına, sedef hastalığının alevlenmesine neden olabilecek faktörlere bağlıdır. Tedavi, çeşitli ilaçların kullanılmasıyla yapılır. Ayrıca cildin fotoaktif maddeler ve ultraviyole radyasyonun birleşik etkisine maruz kaldığı PUVA tedavisi de uygulanmaktadır.

Etkilenen bölgelere çeşitli merhemlerin uygulanmasıyla da tedavi yapılabilir. Bu tür ilaçların çok çeşitlidir, ancak ilacı yalnızca doktor seçmelidir.

Sedef hastalığı için retinoidler, immünosupresanlar (vücudun bağışıklık tepkisini baskılayan ilaçlar), steroidler ve D3 vitamini ilaçları gibi ilaçlar da kullanılabilir. Birçok yan etkileri vardır, bu nedenle bu ilaçları kontrolsüz bir şekilde almamak gerekir. Ayrıca, monoklonal antikorlarla sedef hastalığının tedavisinde yüksek bir verimlilik vardır. Hastalığın gelişiminden sorumlu hedefleri seçici olarak tanımlarlar.

Sedef hastalığı için UV tedavisi, ultrason tedavisi ve duygusal stresi gideren, nörojenik bozuklukların tedavisine yardımcı olan çeşitli fizyoterapi yöntemleri de kullanılmaktadır.

Ozon tedavisi de sıklıkla kullanılır. Ağrıları yatıştırıcı etkisinin yanı sıra tedavi edici etkileri de vardır.

Sedef hastalığının önlenmesi için sağlıklı bir yaşam tarzı sürmek, alkollü içecekleri ve kızarmış, tuzlu, yağlı yiyecekleri diyetten çıkarmak ve iyi yemek gerekir. Cildinize uygun şekilde bakmanız önemlidir. Sert lifler yumuşak bir sünger veya pamuklu bezle değiştirilmelidir ve normal sabun, pH açısından nötr bir sabunla değiştirilmelidir. Duştan sonra cilt bir havluyla ovulmamalıdır, nazikçe kurutulmalıdır. Doğal kumaşlardan yapılmış ve bedene uygun giysiler giymek daha iyidir. Ayrıca şiddetli stresten kaçınılmalıdır.